Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Miasto wspomina Józefa Domańskiego, żołnierza AK z pow. łęczyckiego

Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych

Badania IPN wskazują, że w latach 1944-56 życie straciło ponad 20 tysięcy uczestników antykomunistycznego podziemia: w walkach, obławach lub zabitych potajemnie. Aż 20 tysięcy osób zostało zamęczonych w więzieniach komunistycznych.

Na obszarze łęczyckim po zakończeniu działań wojennych w 1945 r. działały następujące organizacje:

- do lutego 1946 r. prężnie działał oddział partyzancki RO – AK pod dowództwem Bronisława Kupisa ps. „Abażur” (Ruch Oporu Armii Krajowej), który wbrew rozkazom naczelnego dowództwa prowadził dalej walkę. Oddział został w lutym 1946 r. częściowo rozbity a członkowie aresztowani.

- W 1946 r. w Łęczycy powstała PAP (Polska Armia Podziemna) skupiająca głównie uczniów łęczyckich szkół średnich. Członkowie organizacji za cel postawili sobie – walkę z ówczesnym ustrojem Polski i czynne przeciwstawianie się władzy komunistycznej. W 1946 r., PAP nawiązał kontakt z RO AK w Wolbromiu. Grupa została zdekonspirowana w 1950 r. a jej członkowie aresztowani (wyroki od 5 do 8 lat) i osadzeni w więzieniach w Jaworznie i Wronkach.

W październiku ubiegłego roku w Pałacu Prezydenckim wręczono noty identyfikacyjne krewnym i bliskim ofiar totalitaryzmu. Wśród 21 zidentyfikowanych ofiar był Józef Domański ps. „Paweł”, żołnierz Armii Krajowej, urodzony 2 marca 1920 roku w Dąbiu pod Łęczycą.

Kim był Józef Domański?

Józef Domański był żołnierzem Armii Krajowej. W lipcu 1946 r. wstąpił do oddziału Józefa Struga ps. „Ordon” z Obwodu WiN Włodawa. We wrześniu 1946 r. został przeniesiony do oddziału żandarmerii Antoniego Chomy ps. „Batory”. Po śmierci dowódcy, w lutym 1947 r. dołączył ponownie pod komendę „Ordona”. W czasie amnestii 1947 r. nie ujawnił się. Po śmierci „Ordona” pozostawał kolejno pod komendą jego zastępców – Stanisława Falkiewicza ps. „Ryś” i Stanisława Marciniaka ps. „Niewinny”. Grupa uległa rozpadowi w maju 1948 r. Do jesieni 1949 r. ukrywał się samotnie w konspiracyjnych kwaterach. W listopadzie 1949 r. dołączył do oddziału Edwarda Taraszkiewicza ps. „Żelazny”. 6 października 1951 r. czteroosobowa grupa „Żelaznego” została osaczona w kol. Żbereże w pow. Włodawa przez grupę operacyjną UB-KBW. Rannego w czasie walki Józefa Domańskiego aresztowano i przetransportowano do siedziby Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego we Włodawie.

Stamtąd przeniesiono go do Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Lublinie, a następnie osadzono w więzieniu na Zamku. Przeszedł intensywne i ciężkie śledztwo. 14 sierpnia 1952 r. został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Lublinie na karę śmierci. Wyrok wykonano 12 stycznia 1953 r. na Zamku w Lublinie.

Szczątki Józefa Domańskiego odkryto w listopadzie 2017 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych na Cmentarzu Rzymskokatolickim przy ul. Unickiej w Lublinie.